زبان پهلوی اشکانی هنوز در ابیانه زنده است

زبان پهلوی اشکانی یکی از شاخه های زبان فارسی میانه است که تقریبا فراموش شده است و امروزه تعداد کمی از واژه های آن فقط در شهرستان ابیانه در استان کاشان به گوش می رسد. «عباس تراب زاده»، مردم شناسی که بر پروژه مردم نگاری این شهرستان نظارت داشته است درباره زبان رایج مردم این منطقه می گوید:« زبان اهالی ابیانه شاخه ای از فارسی میانه است که البته در طول زمان دچار تغییر و تحولات زیادی شده و اکنون فقط تعداد کمی از واژه های اصیل پهلوی اشکانی در گویش آنان شنیده می شود.» این در حالی است که چندی پیش نیز محققان پژوهشکده زبان و گویش ثابت کردند اهالی میمند در استان کرمان هنوز به زبان پهلوی ساسانی حرف می زنند. «محمد میرشکرایی»، رئیس پژوهشکده مردم شناسی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری درباره رواج این زبان در ابیانه می گوید:«از آن جا که زبان عنصری زنده و پویا است به راحتی نمی توان گفت زبان کهنی تمام شده و زبان جدیدی جایگزین آن شده است. اما با توجه به اینکه در حال حاضر ما فارسی صحبت می کنیم و مردم دوره قاجار هم فارسی حرف می زدند اما اگر یکی از افراد دوره قاجار به زمان ما سفر کند زبان ما را نمی فهمد، نتیجه می گیریم که زبان فارسی مدام در حال تغییر و پویایی است. دلیل این قضییه هم این است که به طور مداوم واژه های تازه ای ساخته می شوند و واژه هایی از میان می روند. در مورد ابیانه هم همین طور است. ممکن است مردم این ناحیه به خاطر ارتباط کمتر و بسته بودن محیط، مقداری از واژگان فارسی میانه و زبان پهلوی اشکانی را در خود حفظ کرده باشند اما نمی توان به طور قطع و یقین گفت آنها کاملا به زبان پهلوی اشکانی حرف می زنند.» میرشکرایی تاکید می کند:« شما امروز می توانید لطیف ترین واژه های زبان «تاتی» را در میان اهالی کوهستان های جلفا بشنوید اما نمی توانید بگویید آنها به طور دقیق تاتی حرف میزنند. چون در اثر ارتباطات و رفت و آمد ها زبان ها تغییر می کنند، متحول می شوند و بار دیگر از نو زاده می شوند.» بنا به نظر میرشکرایی، با تبدیل شدن ابیانه به منطقه ای که برای گردشگران جذابیت دارد و با رواج ارتباطات به شکلی گسترده تر از آنجه که قبلا بوده همین چند واژه پهلوی اشکانی نیز به مروز زمان رنگ خواهد باخت و تسلیم زبان رایج فارسی می شود. پهلوی اشکانی که پهلوانیک نیز نامیده می شود بعد از سقوط سلسله اشکانی، در کتیبه های اردشیر بابکان به جای ماند. متن های «یادگار زریران» و «درخت آسوریک» نیز به این زبان نوشته شده اند.